Viết bởi NGUYỄN XUÂN BẢO
Vì bận chuyện riêng không có thời gian viết bài nên VBH xin coppy bài của Xuân Bảo để các bạn xem vậy. Đây là loạt ký sự kể chuyện Hội đồng Nai rất hay.
Thế rồi ngày 5 – 12 cũng đến. Ban Văn có mặt chưa tới một nửa quân số.Những gương mặt cũ thấy thiếu gồm Phạm Thanh Quang, Trần Ngọc Tuấn, Đỗ Minh Dương, Nguyễn Hữu Phước, Thạch Hà, La Hồng Sơn, Trần Ngọc Vinh, Gia Minh, Lê Xuân Lập, Nguyễn Hiếu và nhóm Ngựa Trời…
Vào hội nghị, không hiểu vì lý do gì :ưu ái hay vì giọng đọc của tôi nghe hào sảng và hấp dẫn nên ông chủ tịch Nam Ngữ đã yêu cầu hội viên Xuân Bảo đọc lại bài “Hội Văn Đồng Nai ngâm khúc”. Xuân Bảo chấp hành đọc rất chi là diễn cảm. Đọc xong Xuân Bảo tranh thủ diễn đàn, xin phát biểu ý kiến luôn. Có thể coi đây là một bài bình thơ, có đầy đủ các yếu tố nhận định, đánh giá về bài thơ Hội Nghệ văn Đồng Nai ngâm khúc rất chi là chí lý và đầy tính nhân văn sâu sắc như nhận xét sau này của nhà văn Khôi Vũ.
Đây là ý kiến bằng văn bản hẳn hoi. Tôi đọc rất chi là diễn cảm. Cử tọa yên lặng nghiêm túc lắng nghe. Con ruồi bay qua cũng nghe rõ.
"-Kính thưa anh chị em văn nghệ sĩ !
Sau khi văn bản “Hội văn Đồng Nai ngâm khúc” - cái mà nhà văn Lê Đăng Kháng (Phó Ban Văn Học) gọi mỉa mai là “vè” rồi chụp cho cái mũ là “nói xấu chia rẽ nội bộ” được chính miệng nhà văn phổ biến tại Hội trường Hội VHNTĐN (trong cuộc họp ngày 21/12/20011), rồi thì sau đó… là đòi đưa tác giả Tú Thịt Hộp ra kiểm điểm…. Và nhất là sau khi nhà thơ Hoàng Đình Nguyễn cho biết bài “vè” trên đã được tước từ tay tôi khiến tôi bị dư luận nghi ngờ là tác giả, đã ném đá dấu tay nên rất chi là xấu hổ…
Đó là lý do khiến tôi phải có phát biểu hôm nay, phải phân tích văn bản này để tìm ra đâu là “ý đồ chia rẽ nội bộ”, tìm ra đâu là tác giả nhằm kiểm điểm trả lại môi trường trong sạch cho Hội ta.
Xét về hình thức thì đây là một bài thơ 12 khổ, nhại bài thơ nổi tiếng Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn do Nữ sĩ Đoàn thị Điểm dịch ra thơ Nôm (dài 483 câu). Hình thức này thuộc trường phái “thơ chế” mà các nhà văn lớn như Nguyễn Duy, Nguyễn Gia Nùng đã dùng để mô tả các đại hội nhà văn.
Thưa nhà văn Lê Đăng Kháng nó là “thơ chế”, thì chí ít cũng là “thơ bút tre” chứ không phải là vè như nhà văn ngộ nhận. Thiết nghĩ một thể loại thơ mà còn chưa rõ thì nói chi đến việc bình thơ. Nó khiên cưỡng lắm! Nhưng “vè” thì đã sao? Có những bài vè chống phong kiến, chống sưu cao thuế nặng mà chúng ta từng ca ngợi vẫn trường tồn ra đấy! Vấn đề là nội dung nó nói gì? Vạch mặt chỉ tên những ai? Làm “mất đoàn kết nội bộ” đến mức độ nào?
Khổ mở đầu, nhà văn Nguyễn Duy từng viết:
Thuở trời đất lên cơn đại hội
dân làng văn lắm nỗi truân chuyên
xanh kia thăm thẳm tầng trên
vì ai xa cách cho nên nỗi này
dân làng văn lắm nỗi truân chuyên
xanh kia thăm thẳm tầng trên
vì ai xa cách cho nên nỗi này
Còn ở đây, nhà Văn Lê Đăng Kháng đọc:
Thuở Nghệ Thuật nổi cơn gió bụi
Hội Đồng Nai nhiều nỗi truân chuyên
Xanh kia thăm thẳm tầng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này
Dân làng văn mà còn lắm nỗi truân chuyên, thì Hội Đồng Nai nhiều nỗi truân chuyên là lẽ thường. Vấn đề là truân chuyên vì cái gì? Có thật không hay giả vờ để xuyên tạc? Câu tiếp theo:
Súng CƯỚP CÒ lung lay bóng nguyệt
Lũ NGỰA TRỜI mờ mịt thức mây
Tác phẩm Cướp Cò và hoạt động của lũ Ngựa Trời là hai vết đen mà Hội ta phải mang tiếng xấu trong nhiệm kỳ lãnh đạo của anh Năm Ngữ. Điều đó là đúng, khỏi cần bàn cãi. Sống trong tiếng xấu mà không truân chuyên mới là lạ!
Mười năm ghé lại Đồng Nai
Vẫn còn ngồi đó một ngài Nam Ngu
Ở đây xuất hiện nhân vật “Ngài Nam Ngu”. Ngài Nam Ngu là ai? Trong hội ta có ai tên là Nam ngu không? Có ai lấy bút danh là Nam Ngu không? -Không ! Vậy, Nam Ngu chắc hẳn là một vị thần nào đó (vì gọi bằng Ngài mà), ví dụ như ngài Thổ Công, Thần Tài mà dân ta bỏ vô bàn ông địa thờ cả ngàn năm nay. Ngài Nam Ngu này chắc có công lớn ở Đồng Nai nên mới ngồi lâu đến 10 năm như vậy! Nhưng đó là vấn đề tín ngưỡng ai tin thì tin, không tin thì thôi, không có chi là nói xấu nhau cả!
Có người nói Nam ngu là Nam Ngữ. Tầm bậy! Ngữ là Ngữ, Ngu là Ngu chữ nghĩa rành rành. Anh Năm Ngữ đâu phải ngữ người đê tiện thấy người ta là thần là vơ vào mình. Hơn nữa nhờ sự lãnh đạo tài tình của anh, Hội chúng ta đã đi qua gian khổ khó khăn mới có ngày hôm nay, công ơn trời biển ấy thì dù anh có ngồi10 năm hay 20 năm ở Hội -điều đó có chi là dài! Ngồi cả đời cũng được mà! Không tin, nhiệm kỳ 3 này anh ra ứng cử xem. Tôi bảo đảm trúng phóc! Ai làm gì anh nào?
Anh thợ vẽ mắt mù, óc độn
Biến văn phòng thành chốn cho thuê
Sứ trời sớm giục mau về
Vẫn xin ở lại tiện bề lãnh lương
Anh “thợ vẽ”… mới nghe thì có vẻ xúc phạm thật. Nhưng ban Hội họa của Hội ta đâu có ai là thợ vẽ. Họ toàn là Họa sĩ hẳn hoi. Họa sĩ thì phải cao hơn thợ vẽ vì đã có tác phẩm công bố. Thợ vẽ, không được đào tạo, trang bị lí luận, chuyên sao chép thì làm sao mà không “mắt mù, óc độn”cho được. Hội ta không kết nạp thợ vẽ, có chăng là do núp bóng giấy tờ rồi lọt vô Hội mà không kiểm soát được thôi. Điều này chưa xác minh nên miễn bàn, mất thời gian!
Sứ trời sớm giục mau về
Vẫn xin ở lại tiện bề lãnh lương
“Sứ trời” lại thuộc về tâm linh, có “giục về” hay “xin ở lại” là quyền của thánh thần. Không ai ngăn cản niềm tin cả. Không ảnh hưởng gì đến ai.
Biến văn phòng thành chốn cho thuê
Đây mới là vấn đề. Có vu khống không?- Không! Có cho thuê không?-Có. Văn phòng (Hội) trong một thời gian dài đã là chốn cho thuê. Hết bán hoa lại đến thu âm, công khai trước thanh thiên bạch nhật. Thế thì viết lên để làm gì? Chắc là nghi ngờ về tài chính làm hoen ố Hội. Vậy thì tôi đề nghị Hội ta nên công khai minh bạch số tiền cho thuê bao nhiêu, chi việc gì, có phục vụ cho toàn Hội hay chỉ thưởng cho nhóm lợi ích văn phòng? Có như thế ta mới có chứng từ đập vào mặt những người hay nghi ngờ, đòi công khai tài chánh hàng năm, làm rối nội bộ!...
Áng công danh trăm đường vất vả
Hòa mà ham, chí cả chưa vơi
Nỗi lòng biết ngỏ cùng ai
Chồng trong cánh cửa, vợ ngoài hành lang
Khổ thơ này thú thật nghe mãi mà tôi không hiểu họ nói gì? Chẳng qua là lời than thở của một kẻ sĩ nào đó. Cho đến chữ hành lang thì tôi mới ngộ ra là Hội ta có rất nhiều hành lang. Rồi phải dụng phép “tự nhận vơ” thì mới rõ. Vẫn biết phép suy diễn nhận vơ-qui chụp này thì hay sai lầm nhưng “nhột bụng” không chịu nỗi. Vì là Văn phòng Hội ta rộng rãi dư dã nên hay cấp làm phòng ở. Mà Hội rất hào phóng cho ở tháng này qua năm nọ thậm chí cho cả vợ con (là người ngoài Hội) vào ở luôn, gần đây lại còn nghe nói người ở được cho phép đầu tư cả chục triệu sửa sang mà sống cho thoải mái. Không tốn đồng tiền thuê nào. Thế mà, ai đó lại viết: “Chồng trong cánh cửa, vợ ngoài hành lang!”. Rõ ràng là vu khống Hội chia cắt vợ chồng, gây mất đoàn kết rồi. Cái này thì phải kiểm điểm ngay nếu tôi suy diễn là đúng…
Báo Văn Nghệ có chàng Khôi Vú
Lúc nguy nan bỏ mũ xin chuồn
Ðưa chàng lòng dặc dặc buồn
Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền
Khổ này cũng phải vận dụng phép quy chụp thì mới rõ. Báo Văn Nghệ làm gì có chàng Khôi Vú( theo tôi nghĩ là Vú Đẹp). Mà có đi nữa thì làm gì có cảnh đưa tiễn chàng rời khỏi báo mà dặc dặc buồn. Anh làm cho báo VNĐN vinh quang thì Hội thơm lây còn anh về thì kệ anh. Ai cấp ngựa, cấp thuyền cho anh mà phõng!. Rõ là mơ mộng.Tưởng tượng hão!
Tổng Đăng Vàm chuyên quyền quyết định
Văn Nghệ chơi… thủng thỉnh mà chơi
Có người chết tuổi tám mươi
Viết trang cáo phó đưa lời: hưởng dương
“Cứ theo văn bản mà truy” thì có ông Tổng đốc Đăng Vàm nào đó (Đăng Vàm chứ đừng thấy chữ Đăng là nghĩ đến Đăng Kháng nhé, cách xa nhau lắm) chơi văn nghệ rồi viết cáo phó cho người chết 80 tuổi mà ghi là hưởng dương.
Việc này trùng hợp với báo Văn Nghệ đã sai lầm khi đăng cáo phó thân phụ Hội viên qua đời ở tuổi bát tuần mà lại ghi là hưởng dương. Đây là những sai sót nhỏ, không cố ý. Chúng ta rất cần những đóng góp phê bình để báo ngày càng hoàn thiện. Tôi đã từng thấy trong số đặc biệt xuân 2011 người ta đã xóa bỏ cả 8 trang rồi in giấy trắng vào. Thế mới kinh! Nhưng vẫn không sao cả!
Đó là tôi nói trùng khớp chứ tác giả có dám chê báo Văn Nghệ của chúng ta đâu. Báo VN của chúng ta cực kỳ tốt đẹp ai dám vấy vào, rách chuyện!
Cuộc thi thơ có nường Ka Rỉn
Đeo mặt mo lên lĩnh giải to
Hội ta TỰ BIẾT thẹn thò
Kinh thay triệu phú chơi trò nặc danh
Ka Rỉn là nhân vật trong cuộc thi thơ của Hội ta. Nường là người hay là là ma? Riêng tôi tin nường là ma bởi khi lên lĩnh giải thưởng, nường lại nhập đồng vào khuôn mặt nhà thơ Nguyễn Hoài Nhơn. Cuộc thi thơ có tiêu chí rõ ràng, người tham dự phải ghi tên thật. Vậy ai là người để lọt lưới vụ tráo danh này? Ai là người trù dập khiến nhà thơ Nguyễn Hoài Nhơn bày trò nặc danh đội lốt Ka Rỉn để giật giải?
Vụ việc hết sức lùm xùm, rất tiếc là Hội ta chưa có cuộc họp để rút kinh nghiệm, thu hồi giải thưởng trao nhầm, tránh những tiền lệ không tốt cho các giải về sau. Đây là một lời nhắc nhở chứ không phải là nói xấu Hội.
Ban thẩm định chẳng rành thẩm định
Đứng tấn hoài lại tính sờ voi
Ếch già đáy giếng trông trời
Chia phần Đại Lãi đi rồi thì dông
Ban “thẩm định” của chúng ta có vấn đề chăng? Điều này nhà báo Trương Thanh Phận đã nói trong cuộc họp 21/12/2011. Rằng có bài viết của anh gởi đến Tạp chí Văn Nghệ Đồng Nai thì không được in, mà cũng bài đó gởi đến báo khác thì in ngay. Rằng anh mòn mỏi đợi Hội hỗ trợ tiền để in tác phẩm nhưng chẳng thấy trong khi bạn bè và nhà in sẵn sàng in cho anh. Như vậy đúng là ban thẩm định chẳng rành thẩm định, chứ còn gì nữa?
Cùng trông lại mà mù không thấy
Thấy xanh xanh những mấy thằng ươn
Khoe khoang lục bát Minh Phương
Thơ Hăng Khán, háng Hồng Dương đỏ màu…
Đây là khổ thơ lung linh sắc màu “xanh-đỏ” và nhiều nhân vật xuất hiện dưới mắt người mù như người cõi âm vì tên tuổi không có trên trần thế. Xin hỏi Hội ta có ai là Minh Phương, là Hăng Khán, là Hồng Dương không ạ?- Toàn là người ở đâu đâu.Thế thì tại sao lại phải kiểm điểm? Minh Phương có quyền khoe lục bát của hắn. Háng Hồng Dương đỏ màu, thơ Hăng Khán là quyền của họ… Rất tiếc họ là người “ma”, chứ nếu mà người của Hội thì chỉ cần mời ban thẩm định, thẩm định xem háng Hồng Dương có đỏ màu không? Nếu “tím màu” hay “xanh màu” thì đích thị là vu khống người đẹp, lúc đó mới có cơ sở truy nã Tú Thịt Hộp tiết lộ bí mật Hội. Nhưng tào lao quá! Bỏ đi. Người xưa từng nói: Chớ thấy bút danh người ta chói sáng mà nhận vơ là của mình, xấu hổ lắm!
Lão Tú Sừng vốn giòng hào kiệt
Xếp bút nghiên theo việc đao cung
Bao lần nổi giận đùng đùng
Thước gươm đã quyết chẳng dung lũ hèn
Khổ thơ này đích thị nói về tôi là Tú Sừng. Nhưng tôi xếp bút nghiên bao giờ? Tôi lấy thước gươm theo việc đao cung bao giờ? Rõ ràng là xúc phạm tôi. Tôi vốn là hội viên đồng sáng lập Hội văn Nghệ Đồng Nai, nhưng tuổi già trí lẫn nên suy nghĩ chậm chạp. Bởi vậy tôi mới cất cái gọi là bài “vè” này, mong gặp Tú Thịt Hộp để trao đổi cho ra lẽ. Nhưng Tú Thịt Hộp, anh ở đâu, tìm anh như mò trăng đáy giếng?
…
Còn vài khổ nữa nhưng xét thấy vô bổ quá nên tôi thôi.
Những ý kiến phân tích của tôi ở trên, nếu có điều gì “phạm húy” thì xin quý vị niệm tình bỏ qua, bởi đó là điều ngoài ý muốn. Chắc trong Hội ta, còn có nhiều người cao kiến, xin dành thời gian để quý vị biện giải.
Một lần nữa tôi khẳng định Tú Thịt Hộp không phải là tôi. Tờ giấy có “bài vè” này tôi nhớ là nhặt trong thùng rác trước cổng; bởi vì có tên Tú Sừng nên giữ lại nghiên cứu. Tôi không có khả năng suy diễn qui chụp như nhà văn Lê Đăng Kháng, lại càng không biết nhặt được “giấy lạ” là phải đem nộp cho lãnh đạo như anh Hoàng Đình Nguyễn. Nếu biết chắc bây giờ tôi đã được khen chứ không bị nghi ngờ. Đây là bài học cho tôi và cho cả Hội ta, hãy nhớ lấy mà thực hiện.
Để bảo đảm rộng đường dư luận và công khai minh bạch, tôi đề nghị Văn nghệ Đồng Nai cho đăng “bài vè”và cả những bài phân tích này. Đồng thời Hội làm văn bản báo cáo cấp trên, gởi bài cho báo Hội liên hiệp trung ương để phổ biến rút kinh nghiệm. Và cần thiết thì triệu hồn Tú Thịt Hộp bắt viết tường trình, nhận khuyết điểm.
Nếu Hội không làm được như thế thì chính những người tự nhận vơ, đem tài liệu không rõ ràng vào phát tán trong Hội rồi mở cuộc họp vạch lá tìm sâu vô bổ, làm mất thời gian hôm nay đích thị là những người gây mất đoàn kết nội bộ cần phải có biện pháp xử lí.
Cuối cùng, trong buổi trao đổi hôm nay tôi chính thức gửi văn bản đề nghị Hội VHNTĐN cho mở cuộc hội thảo về bài thơ “Hội văn Đồng Nai ngâm khúc” để tìm ra đâu là đúng sai, đâu là xuyên tạc, đâu là làm ảnh hưởng đến một số Hội viên trong Hội. Trong cuộc hội thảo này nhất thiết phải có trọng tài là nhũng nhà thơ đẳng cấp và phải có cấp trên về dự để bảo đảm tính khách quan. Sau đó tùy theo kết quả mà xử lý theo điều lệ của Hội. Đây là đề nghị của tôi.
NGUYỄN XUÂN BẢO
(Ban văn học-Hội VHNTĐN)
Trên đây là những ý kiến của tôi bằng văn bản, còn đây là 2 ý kiến ngắn ngoài văn bản:
1. Tôi không phải là tác giả viết “bài vè”, thường trực phải đính chính thư mời.
2. Ông Khánh Hòa nên dọn đi chỗ khác đừng ở nhờ văn phòng Hội, nhục lắm!"
...
Đêm an lành anh nhé.
Làm văn chương mà không phân biệt được thế nào là "VÈ", thế nào là THƠ thì kể cũng hơi... bị lạ! Lại càng lạ hơn, việc in mục CÁO PHÓ mà không phân biệt thế nào là HƯỞNG DƯƠNG, thế nào là... HƯỞNG THỌ lại càng... lạ lùng hơn!
Cá nhân tôi, không phải riêng chỉ viết những Tiểu phẩm chống tiêu cực trên báo, đài mà kể cả chuyện gia đình cũng vậy, hễ thấy việc gì sai là tôi thẳng thừng góp ý.
Số là... hôm tháng trước, cháu ruột tôi (gọi tôi là chú) tên là Hữu Thế ở Mỹ về, có tổ chức đám cưới cho đứa em gái lấy chồng là kiều bào nước ngoài. (người ta thường gọi sai là Việt Kiều) Có lẽ, vì do ở nước ngoài lâu năm, nên khi in thiệp cưới cháu tôi mới ghi sai LỄ VU QUY là LỄ THÀNH HÔN (điều này cũng dễ thông cảm cho, vì cháu nó là một kiều bào ở Mỹ, chớ không là nhà văn hoặc là nhà thơ) Thấy sai, tôi góp ý liền: "Con gái mà theo chồng phải là LỄ VU QUY, chớ không là LỄ THÀNH HÔN được. Nếu như cháu không sửa lại thì chú nhứt định không đi." Cũng may... là cháu tôi biết phục thiện mà sửa tấm biển lại thành LỄ VU QUY.
Cái sai của một người bình thường, không dính líu gì đến lĩnh vực văn chương thì không có gì đáng để chê trách. Cái đáng chê trách chăng là ở chỗ, những kẻ cho mình là NHÀ VĂN, NHÀ THƠ mà không phân định được thế nào là "VÈ", thế nào là "THƠ CẢI BIÊN" mới là điều đáng nói.
Người xưa có nói câu: "HỮU XẠ TỰ NHIÊN HƯƠNG. HÀ TẤT ĐƯƠNG PHONG LẬP" -Có xạ ắt có mùi hương, không cần phải chọn hướng gió để làm gì!
Vì vậy, ta có thể suy ra. Tại sao các Hội Văn Học - Nghệ Thuật khác rất là trong ấm, ngoài êm? Còn Hội Văn học - Nghệ Thuật... Nai đồng... ý quên Đồng Nai (cũng may là không viết lộn... chuột đồng) thì lại sinh ra lắm chuyện thế kia? Thử đặt câu hỏi xem nào? Vì sao? Vì sao? -Vì một lẽ hết sức đơn giản là do cái... MÙI của nó. Xạ của con cầy hương ắt phải thơm, còn xạ của thứ chuột chù (người miền Nam gọi là chuột xạ) ắt phải HÔI! Đơn giản như... "tôi là Maria" vậy!
Soạn giả A LÝ PHƯỢNG TUYỀN